De wereld staat in brand: gaan de meest vervuilende bedrijven deze blussen?
7 maart 2022
Aiden Correia
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media (2021-2022) International Studies BA

Afgelopen januari startte Milieudefensie met haar nieuwe campagne: ze stuurde een brief aan de grote vervuilers waarin stond dat ze met een klimaatplan moesten komen. Vervolgens zou Milieudefensie er voor zorgen dat deze plannen werden nagestreefd. Wat staat er precies in deze brief, welke bedrijven hebben deze ontvangen, en wat kunnen we verwachten?

Earth Hour, Klimaatverandering, Wereldbol, Klimaat

Foto: CristianIS

Anno 2018 begon Milieudefensie aan haar rechtszaak tegen Shell. Volgens Milieudefensie waren hun klimaatplannen niet in lijn met het Klimaatakkoord. De klimaatorganisatie stelde Shell aansprakelijk voor het “mede veroorzaken van gevaarlijke klimaatverandering” en eiste dat Shell zijn beleid en investeringen in lijn bracht met de klimaatdoelen van Parijs. Shell vond het maar niets en wees de eisen af. Uiteindelijk ging Milieudefensie in hoger beroep. Na jaren van inspanning wordt nu geschiedenis geschreven: Milieudefensie wint de revolutionaire rechtszaak en Shell moet vergroenen. Een doorbraak dus. En nu zijn andere bedrijven aan de beurt.

De brief

“Geachte CEO,” luidt de brief, “de klimaatcrisis vraagt op actie”. Een actie die grote vervuilende ondernemingen in Nederland moeten nemen. Om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken moeten bedrijven grote stappen zetten. Volgens zowel het VN Klimaatverdrag en het Klimaatakkoord van Parijs kan alleen dan een existentiële crisis worden voorkomen. Aangezien klimaatverandering een bedreiging vormt voor de Nederlandse burgers “hebben grote vervuilers een verantwoordelijkheid om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen”. Als reactie op de brief verwacht Milieudefensie een klimaatplan waarin concreet wordt vermeld hoe zij de CO2-uitstoot van hun bedrijf met minimaal 45% zullen verminderen in 2030. Alleen dan staan ze in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs en het Glasgow Climate Pact. 

Ondernemingen en bedrijven hebben tot 15 april 2022 om hun klimaatplan in te dienen. Dit wordt vervolgens doorgerekend en beoordeeld door het gerenommeerde internationale onderzoeksbureau New Climate Institute. In juni 2022 zullen de resultaten worden gepubliceerd. Met de brief hoopt Milieudefensie bedrijven aan te sporen om zich actief op te stellen ten opzichte van de klimaatcrisis. Daarbij is de brief “naast een aankondiging vooral een uitnodiging”. Mochten de bedrijven echter niet met een plan komen, dan spant Milieudefensie een zaak aan. Eén die de milieuorganisatie kan winnen, zoals de rechtszaak tegen Shell heeft aangetoond.

Welke bedrijven?

Milieudefensie stuurde deze brieven naar 29 grote vervuilers in Nederland. Het is een diverse lijst aan bedrijven met bijvoorbeeld banken, olieproducenten, chemiebedrijven en bouwconcerns. Enkele voorbeelden zijn de ING Bank, de grootste bank in Nederland, en Tata Steel, een Indiase staalproducent met een fabriek in IJmuiden. Ieder bedrijf heeft op hun eigen manier een negatieve impact op het klimaat. Zo belegt de ING miljarden euro’s in de fossiele sector en staat Tata Steel bekend om de gevaarlijke en kankerverwekkende stoffen die zij in de natuur vrijlaat.

Naast de hoeveelheid CO2-uitstoot is er ook gekeken naar de betrokkenheid van de grote vervuilers bijvoorbeeld bij ontbossing en mensenrechtenschendingen. Zo is Unilever Benelux betrokken bij ontbossing. Belangrijk bij de keuze van bedrijven is dat ze in Nederland juridisch verantwoordelijk kunnen worden gehouden. 

Deze 29 bedrijven hebben de brief ontvangen

Enkele bedrijven gaven aan al een klimaatplan opgesteld te hebben, voordat ze de brief ontvingen. Milieudefensie zal onderzoeken in hoeverre dit plan voldoende is om aan de eisen van het Klimaatakkoord te voldoen. Voor andere ondernemingen is het nog onduidelijk welke stappen ze zullen zetten. De brief zal hen waarschijnlijk de uiteindelijke zet geven om binnen drie maanden toch met een concreet plan te komen. 

En nu? 

“Ik ben geschrokken van hoe weinig de bedrijven in kaart hebben,” vertelt Wiebe, afstudeerstudent Bestuurskunde en sinds november een van de profiler bij Milieudefensie. “Vooral financiële bedrijven zijn nu voor het eerst bezig met het peilen van hun uitstoot”. En juist deze informatie is noodzakelijk want zonder die informatie kunnen ze ook niet beweren of ze hun uitstoot omlaag hebben gebracht. Wat nu vaak gebeurd is dat bedrijven schattingen naar buiten brengen zonder deze te onderbouwen.

Profilers als Wiebe zijn druk bezig met het verzamelen van deze belangrijke gegevens. Deze data wordt vervolgens gepubliceerd op een soort public domain, vergelijkbaar aan een website als Wikipedia. Momenteel is de site alleen nog maar toegankelijk voor leden, maar het is uiteindelijk de bedoeling dat iedereen informatie kan toevoegen. Zelfs bedrijven krijgen de ruimte om mee te werken. Het is dan de taak van de profilers om de site in de gaten te houden en alles te factchecken. 

Zelf houdt Wiebe zich nu bezig met het vergen van informatie over acht bedrijven, waaronder Friesland Campagne, Nationale Nederlanden, ING en BAM. Wat Wiebe opvalt is dat sommige bedrijven ontzettende enthousiaste klimaatambities hebben, zonder zich te realiseren dat ze hier ook bepaalde veranderingen voor moeten maken. FrieslandCampina wilt bijvoorbeeld met 2% jaarlijks doorgroeien, maar zegt tegelijkertijd hun emissies met een derde te willen verminderen. Hier lijken hun doelen los te staan van hun prestaties. 

Uiteindelijk kan Milieudefensie alleen maar druk uitoefenen. En dit doen ze zeker. Terwijl de profilers druk bezig zijn met het verzamelen van informatie, organiseren lokale klimaat groepen gerichte acties. Mocht dit niet voldoende zijn, dan is Milieudefensie bereid om een rechtspraak aan te spannen. “Als het nodig is, zijn we zeker bereid. En staan we klaar,” concludeert inhoudelijk medewerker Peer de Rijk in een interview met het magazine Down to Earth.

Bronnen voor de kaart

7 maart 2022 |
Aiden Correia
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media (2021-2022) International Studies BA