Het aantal zzp’ers in Nederland zet ondanks de coronacrisis door. Opvallend is de groei van het aantal Nederlandse zzp’ers met een niet-westerse achtergrond. De afgelopen tien jaar is de groep met 130 procent gegroeid.

In mei van dit jaar publiceerde het CBS nieuwe cijfers over de groei van het aantal zzp’ers in het eerste kwartaal van 2021. Hoewel het al duidelijk was dat de groep de afgelopen jaren is gestegen, is het opvallend dat de groei door heeft gezet tijdens de coronacrisis in 2020 en 2021. Zzp’ers zouden namelijk hard geraakt zijn door de crisis en klopten steeds vaker aan bij voedselbanken voor hulp.

Mentale gezondheid
Toch koos Houda (25) er dit jaar voor om als zelfstandige in de zorg aan de slag te gaan. ‘Ik heb ongeveer een jaar geleden mijn bachelor Verpleegkunde op het HBO afgerond. Ik kon eigenlijk meteen beginnen bij mijn voormalige stageplek.’ Hoewel Houda met veel plezier werkte in het ziekenhuis, werd de werkdruk haar te veel. ‘De coronacrisis is de meest hectische tijd die het ziekenhuis ooit heeft meegemaakt. Het gaf mij veel voldoening om te werken op de corona-afdeling, maar het was ook heel zwaar. Als verpleegkundige word je blootgesteld aan heftige dingen. Daar kon ik wel tegen, alleen was het het enige wat ik nog zag.’ Houda zag haar vrienden en familie niet meer en merkte dat haar mentale gezondheid snel achteruitging. ‘Ik draaide nachtdiensten, waardoor ik geïsoleerd raakte en met niemand over mijn problemen kon praten. Ik voelde gewoon een burn-out aankomen.’

Via een collega maakte Houda kennis met het ondernemerschap. ‘Op een Facebookgroep heb ik me toen laten informeren over alle voor- en nadelen van zelfstandig werken. Zelf vond ik vooral autonomie belangrijk. In mijn ogen zaten er alleen voordelen aan het werken als zelfstandige, dus de keus was snel gemaakt.’ Na een pauze genomen te hebben, werkt Houda nu als zelfstandige wijkverpleegkundige. Houda merkt dat haar gezondheid veel vooruitgegaan is en dat ze weer met plezier naar haar werk gaat. ‘Ik kies nu zelf opdrachten, waardoor ik mijn tijd veel beter in kan delen. Ik werk overdag, waardoor ik mijn vrienden en familie na het werk kan zien. Ik zie het zonnetje nu ook weer, wat er ook voor zorgt dat ik me stukken beter voel. Een vrolijke bui is natuurlijk ook fijn voor de patiënten.’

Administratie
Ook Said (26) maakte dit jaar de keus om als zzp’er in de zorg te werken. Said rondde een paar jaar geleden zijn opleiding Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen af, maar kon niet meteen een baan vinden. Na een tijd gewerkt te hebben in het restaurant van zijn oom, vond hij een baan als begeleider in de GGZ. ‘Ik had het er erg naar mijn zin. Ik kon het goed vinden met mijn collega’s en ik was goed in mijn werk. Maar al snel merkte ik dat ik meer achter een beeldscherm zat dan dat ik bezig was met de zorg van de patiënten.’

De registratielast is veel zorgprofessionals een doorn in het oog. Al jaren zetten werknemers in de zorg zich in voor minder administratieve taken. Ondanks het plan ‘Ontregel de Zorg’ opgesteld door minister de Jonge, blijft administratie een moeilijk punt binnen de zorg. Voor Said werd het zelfs zo veel, dat hij erover dacht om te stoppen. ‘Het was gewoon niet leuk meer. Ik was uren bezig met het invullen van allerlei formulieren. Alles wat ik geleerd had tijdens mijn opleiding kon ik nauwelijks in de praktijk toepassen. Ik was niet bezig met mensen helpen, datgene wat me dreef om dit werk te doen.’

Een vriend raadde Said toen aan om eens te kijken of het werk op zzp basis gedaan kon worden. ‘Mijn vriend werkte als ambulant begeleider in de psychiatrie, maar deed dit werk als zzp’er. De administratieve taken zouden volgens hem veel lager zijn, omdat je zelf kunt bepalen welke zaken nuttig genoeg zijn om te registreren. Er was niemand die je van bovenaf opdroeg om allerlei onnodige zaken in te vullen.’
Sinds kort werkt Said als zzp’er. De autonomie biedt hem de kans om zijn taken zelf in te delen. ‘Ik ben nu veel meer bezig met datgene waar ik voor ben opgeleid: zorg bieden.’

Nederlanders met een niet-westerse achtergrond
Los van de opvallende groei van zzp’ers tijdens de coronacrisis, is er ook een andere opvallende groei: het aantal zzp’ers met een niet-westerse achtergrond is de afgelopen tien jaar met 130 procent gegroeid. Onder zzp’ers met een Nederlandse achtergrond was dat 21 procent. Uit cijfers van het CBS blijkt dat de groei van het aantal zzp’ers met een niet-westerse migratieachtergrond ook in 2021 relatief groot is. De groep groeide met 7 procent. Zzp’ers met een Nederlandse achtergrond groeiden met 0.3 procent.

Discriminatie
Said is ervan overtuigd dat discriminatie een rol speelt. ‘Ik kon voor een lange tijd geen baan vinden, terwijl mijn witte klasgenoten al snel aan de bak konden.’ Tijdens zijn opleiding vond Said het ook moeilijk om een stageplek te vinden. ‘Omdat ik wist dat het moeilijk kon zijn om een baan te vinden, durfde ik ook niet snel van baan te veranderen, al werd ik ongelukkig van het werk. Ik wist dat ik niet snel een baan in loondienst zou kunnen vinden. Als zzp’er verdergaan was dus ook om die reden voordeliger.’

Vrijheid
Selma (30) werkt al een aantal jaar als gastouder. ‘Hiervoor heb ik jaren op een crèche gewerkt. Dat ging voor een lange tijd goed, tot ik besloot een hoofddoek te gaan dragen.’ Hoewel de werkgever van Selma dat geen probleem vond, voelde ze zich niet volledig op haar gemak. ‘Ik kreeg af en toe opmerkingen van collega’s. Ook waren er geruchten dat sommige ouders er niet blij mee waren. Ik merkte dat de sfeer veranderd was op mijn werk.’ Nadat Selma op zichzelf is gaan wonen, besloot ze om zich aan te melden bij een gastouderbureau. ‘Ik voelde me al een tijd niet meer prettig op mijn werk. Toen ik een eigen plekje had en kinderen thuis kon ontvangen, heb ik me aangemeld bij een gastouderbureau. Bij het kennismakingsgesprek kreeg ik te horen dat ik ook als zzp’er kon werken.’

Ook Selma leerde via een Facebookgroep meer over het werken als zelfstandige. ‘Ik leerde er andere gastouders kennen. Zij gaven me allerlei tips over de administratie en boekhouding. Dat was namelijk het enige wat me tegenhield.’ Tegenwoordig werkt Selma al jaren voor zichzelf. ‘Ik vind de vrijheid heerlijk. Ik kan me volledig op de kinderen focussen zonder me zorgen te maken over de werksfeer en roddelende collega’s.’

*De gebruikte namen zijn om privacyredenen gefingeerd.