Nederland is een grote speler in het exporteren van levend vee. De Europese wetgeving over het transport van levend vee is onduidelijk en er is een gebrek aan geld en kennis. Dat zorgt voor problemen in het dierenwelzijn.

Elk jaar gaan er miljoenen dieren de Nederlandse grens over. Dit vee wordt door transporteurs vervoerd per vrachtwagen of boot. Hans Spoolder is senior onderzoeker dierenwelzijn bij Wageningen Livestock Research. Volgens Spoolder is elke vorm van transport een aanslag op het dierenwelzijn, net als bij mensen. “Dus eigenlijk zou je dieren niet moeten willen transporteren, dan reduceer je alle problemen. Maar je kan natuurlijk wel dieren goed transporteren en slecht transporteren.”

De Europese welzijnswetgeving maakt gebruik van open normen om het welzijn van dieren te beschermen bij transport. Hier staat bijvoorbeeld in dat de dieren voldoende stro moeten hebben tijdens transport. Maar voor transporteurs en inspecteurs is het onduidelijk wat voldoende is. “Voldoende is geen maat, daar kan iedereen zijn eigen inhoud aan geven” Aldus Spoolder.

‘Dead on arrival’

Spoolder zegt dat goed transporteren te maken heeft met comfort. “De dieren zouden voldoende ruimte moeten hebben om te gaan liggen als ze dat willen. Ook moeten ze genoeg grip op de vloer hebben. Als de vloer te nat en glibberig is, glijden ze uit.” Tijdens het transport kunnen er nog meer problemen ontstaan voor het dierenwelzijn. Wanneer het vee te weinig ruimte heeft, wordt de toegang tot voedsel en water lastig. Ook is het belangrijk om de temperatuur goed te reguleren tijdens transport. Anders kan het vee te maken krijgen met hittestress.

Nederland was in 2017 volgens The Guardian  na Denenmarken de grootste exporteur van levend vee. Als het gaat om de export van levende kippen was Nederland zelfs de grootste. Kippen worden in rijen van kleine kooien vervoerd. Spoolder zegt dat het bijna onvermijdelijk is dat er kippen sterven als er heel veel kooien in een vrachtwagen zitten. “Bij kippen is het grootste probleem dat de temperatuur van de buitenste rijen kooien heel anders is dan de binnenste rijen. De kippen aan de buitenkant kunnen heel koud worden door de wind. Terwijl het bij de kippen aan de binnenkant wel dertig of veertig graden kan worden.”

Maar niet alleen kippen ervaren problemen. Spoolder: “Er wordt altijd rekening gehouden met een bepaald percentage dode dieren bij aankomst. ‘Dead on arrival’ heet dat, dat is een begrip in de transport. Die waarde probeer je natuurlijk zo laag mogelijk te houden.”

Schandalen

Ondanks de geavanceerde koeltechnieken die we tegenwoordig hebben om vlees te vervoeren, wordt er wereldwijd ook veel levend slachtvee getransporteerd. Een van de redenen om slachtvee levend te exporteren is om te kunnen garanderen dat het halal geslacht is. Ook wordt het slachtvee soms op een andere plek geboren dan waar ze opgroeien.

Spoolder zegt dat het levend vervoeren van slachtvee waarschijnlijk iets te maken heeft met financiële voordelen. Het koelen van een vrachtwagen kost namelijk veel energie. “Uitgelegde hennen uit Nederland worden geslacht in Polen. Dat scheelt een paar cent per hen, maar dat maakt voor zo’n hele vrachtwagen voldoende uit. Het gaat echt om centen werk en dat zou anders moeten.” Verandering begint bij de behoefte van de consument aan goedkoop vlees.

Vorig jaar mei heeft minister Schouten van landbouw het verbod op langdurig transport van levend vee buiten de EU aangekondigd. Dit verbod is er gekomen omdat bleek dat buiten de EU niet altijd werd voldaan aan de Europese regels.

Voordat deze wet er was kwamen er regelmatig schandalen naar buiten. Het levend vee dat buiten de EU getransporteerd werd moet soms weken op een boot zitten. Maar ook de reis per vrachtwagen kan lang duren. Deze lange reizen waren niet verboden. Wel was het verplicht om de dieren rustpauzes te geven. Veel van de aangegeven rustplaatsen buiten de EU bleken niet te bestaan of niet gebruikt te worden. Binnen de EU is het makkelijker te controleren of transporteurs zich aan de regels houden.

Transport guides

De Europese wetgeving is onduidelijk en daardoor is het voor transporteurs en inspecteurs niet makkelijk om het dierenwelzijn te bewaren. De transporteurs weten vaak niet hoe ze de reis het best kunnen vormgeven voor de dieren en de inspecteurs hebben niet altijd concrete richtlijnen om op te controleren. De Europese commissie heeft daarom aan Spoolder en andere Europese onderzoekers gevraagd om hen daarbij te helpen.

Deze groep onderzoekers hebben de ‘Transport guides’ opgesteld. “We willen zoveel mogelijk bedrijven handvatten geven waar ze ook echt iets mee kunnen. Dus niet enkel regels die zeggen: zorg dat het goed is. Maar uitleggen hoe ze het dierenwelzijn kunnen verbeteren.” Aldus Spoolder.

De Europese commissie is nu bezig met het herzien van de welzijnswetgeving die stamt uit 2005. Er komen waarschijnlijk nieuwe regels voor het Europese transport. Toch kunnen er volgens Spoolder pas echt grote veranderingen plaatsvinden als er meer kennis is op de werkvloer en de consument bereid is meer te betalen.