Van sieraad en ruilmiddel tot financiële zekerheid: al eeuwenlang voelen we ons aangetrokken tot goud. Het element behoort met haar unieke verschijning tot ’s werelds populairste edelmetalen. Maar welke rol vervult goud in onze huidige samenleving? En is deze wel te verklaren?

Al duizenden jaren zien volkeren goud als belangrijk onderdeel van de gemeenschap. Van farao’s in het oude Egypte tot Surinamers in ons huidige tijdperk: gouden sieraden spelen een essentiële rol bij de culturele identiteit. Toch wordt vandaag de dag slechts vijf procent van het goud gebruikt voor het maken van producten zoals sieraden. Het resterende percentage wordt opslagen als geld voor centrale banken en investeerders.

Instinctieve reactie

Maar wat maakt dat goud grotendeels te vinden is in strengbewaakte kluizen? Edelmetaalspecialist Bart Brands legt uit dat goud een ongeëvenaarde vorm van bescherming is. Dat begint al bij de instinctieve reactie die hij terugziet wanneer hij iemand voor het eerst een stuk goud overhandigt. “Het is niet alleen de ultieme vorm van geld, maar ook het ‘eeuwige’ wat mensen aantrekt”, vertelt hij. Doordat steeds meer ‘gewone burgers’ inzien dat goud waardevol is groeit de interesse om in het edelmetaal te investeren.

De fluctuerende goudprijs is daarbij cruciaal. Iemand die in het jaar 2000 een goudbaar heeft aangeschaft krijgt daar nu meer dan vier keer zoveel geld voor terug. Met name crisistijden beïnvloeden de toe- en afname van de goudprijs. Doordat het unieke edelmetaal haar waarde altijd blijft behouden biedt het veel mensen financiële zekerheid in tijden van economische crises. “Als het goed gaat met de economie zijn er maar weinig mensen die gaan investeren. Ze moeten vaak iets meemaken zoals een crisis of recessie voordat ze zekerheid gaan zoeken in goud”, vertelt Brands.

Paradox

Toch lijkt het een paradoxaal handelssysteem, zoals Amerikaans zakenman Warren Buffett vertelde. Hij sprak zich uit over de bizarre logica achter goudwinning: “Goud wordt in Afrika, of ergens anders, uit de grond gehaald. Dan smelten we het om, graven nog een gat, begraven het opnieuw en betalen mensen om het te bewaken. Het heeft geen nut. Iedereen die vanaf Mars toekijkt, krabt zich achter het hoofd.” Een terechte uitspraak die men doet nadenken over de hedendaagse functie van het unieke edelmetaal.

Een van de meest toonaangevende verklaringen is te vinden in de schaarste van het element. Goud is slechts in beperkte mate terug te vinden in de grond. Ondanks de relatief hoge goudwinning in 2019 zal het element uiteindelijk steeds minder vaak opduiken. Nóg paradoxaler is dan ook het feit dat goud nooit op zal raken. Doordat goud, in tegenstelling tot zilver, niet wordt verbruikt in alledaagse producten zal het altijd in omloop zijn. Ook blijft het element eeuwig intact doordat het niet chemisch afbreekbaar is. Dat goud altijd ingeruild kan worden voor valuta is een vorm van zekerheid waar veel mensen naar opzoek zijn. Als dat betekent dat het eeuwenlang in kluizen zal blijven liggen moeten we dat maar voor lief nemen.

Pensioen

Bovendien zien ook steeds meer jongeren dat goud zich goed verleent als langetermijninvestering. De 25-jarige Jasper* investeert al enige jaren in goud en andere edelmetalen. Hij vindt het geen prettig idee om afhankelijk te zijn: “Stel je geeft je pensioen volledig uit handen en het gaat slecht wanneer jij er recht op hebt”, vertelt hij. “Dan bepaalt iemand anders hoeveel pensioen jij krijgt… Dat wil ik niet.” Edelmetalen zoals goud geven hem de zekerheid die hij zoekt: “Ze zijn altijd waardevol geweest en zullen dat ook altijd blijven.” Met behulp van zijn investering hoopt Jasper meer grip te hebben op zijn eigen toekomst.

Dat hij niet de enige is die zo denkt ziet Brands ook: “De jongere leeftijden komen nu steeds meer op, die trend was al zichtbaar vóór de pandemie.” Een groot deel van het goud wordt dus gebruikt als financiële buffer. Maar zo nu en dan zijn er ook mensen die verder kijken dan de zekerheid die goud biedt. Dit zijn investeerders die het edelmetaal zien als iets wat generatielange welvaart moet opbouwen. Unieke kenmerken zoals de kleur en het gewicht zijn voor hen aanvullende redenen om het als eeuwigdurend onderdeel in hun portfolio te behouden.

Voorlopig zal goudhandel zich echter nog bevinden in het middelpunt van schijnbare tegenstrijdigheid. Enerzijds zal het glanzende, kleurrijke edelmetaal altijd culturele waarde blijven behouden, anderzijds zal het nog decennialang als kapitaal worden opgeslagen in kluizen. “De toekomst van goud is goud”, vertelt Brands lachend. Maar of ons instinct het wint van ons ratio moet de tijd ons leren.

*De naam van Jasper is gefingeerd in verband met privacyredenen. Zijn echte naam is bij de redactie bekend