Wanneer je zo nu en dan een blik werpt op het aanbod vegetarisch vlees in de supermarkt zie je hoe het aanbod in de afgelopen jaren explosief is gegroeid. De vraag naar deze producten is dan ook toegenomen: er zijn steeds meer vegetariërs en flexitariërs in Nederland. Betekent dit het begin van het einde van de Nederlandse vleesindustrie?
Volgens onderzoek van de vegetariërs bond stijgt het aantal niet-vleeseters in Nederland al jaren gestaag. Toch lijkt de grootste groei te zitten in de hoeveelheid mensen die zichzelf flexitariër noemen. Waar in 2011 nog maar 14% van de Nederlanders zich flexitariër noemde, was dit in 2019 uitgegroeid tot 43%. Er zijn dus meer mensen die bewust minder vaak vlees eten.
Een logisch gevolg van het feit dat meer mensen minder vlees eten, is dat er minder vlees wordt geproduceerd. Maar de cijfers van het aantal slachtingen in Nederland, vastgelegd door het CBS, schetsen een tegenovergesteld beeld.
Waar in 2010 nog geen 500 miljoen dieren werden geslacht, werden er in 2019 meer dan 640 miljoen dieren geslacht: een toename van zo’n 28 procent. De Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) geeft aan dat de productiewaarde van vlees in Nederland daarmee rond de 10,4 miljard euro ligt, “dit is dus economisch een enorm belangrijke sector”.
Het aanbod van Nederlands vlees groeit, maar er zijn steeds minder Nederlanders die vlees eten. Bovendien zijn de vleeseters in Nederland niet meer vlees gaan eten. Het gevolg hiervan is dat in de periode van 2010 tot 2019 het gemiddelde vleesverbruik van de Nederlander met 1,5% is gedaald. Er is dus een groeiend overschot aan vlees.
Uit de cijfers van de FAO over de import- en export van Nederlands vlees blijkt dat dit overschot in toenemende mate aan andere landen wordt verkocht. Pluimvee, varkens en rundvee worden allemaal steeds meer geëxporteerd, terwijl de import veel minder sterk stijgt in dezelfde jaren. In negen jaar tijd is de totale import van vlees slechts met ongeveer 13,5% gestegen. Dit terwijl in dezelfde periode de totale export met meer dan 29% is gestegen.
Nederland produceert dus voornamelijk meer vlees voor de export. Uit cijfers van het CBS blijkt dat de top tien landen waar het Nederlandse vlees naar geëxporteerd wordt, allemaal binnen Europa liggen. Dit zorgt ervoor dat 74% van de vleesexport naar Europese landen gaat. Nederland wordt al langer de vleesstal van Europa genoemd, maar met de onderstaande kaart wordt het nogmaals duidelijk: Nederland is een uitschieter.
In één oogopslag is te zien dat Nederland veel meer vlees exporteert dan elk ander Europees land. Per vierkante meter land exporteert Nederland bijna 54.000 kilogram vlees per jaar. Dit is in sterk contrast tot de rest van Europa, waarvan zelfs 29 van de 40 landen meer vlees importeren dan exporteren.
Door de export naar andere Europese landen groeit de Nederlandse vleesindustrie dus gewoon door. Een opmerkelijke trend is echter wel dat, net zoals in Nederland, de vleesconsumptie langzaam daalt in de meeste Westerse landen. Deze vleesmatiging komt voort uit het feit dat mensen eisen gaan stellen over de manier waarop hun voedsel geproduceerd wordt naarmate hun welvaart toeneemt. Zo zal de export naar Europese landen op den duur afnemen.
Maar ook al daalt de vleesconsumptie in een deel van de Westerse landen, in andere delen van de wereld waar de welvaart toeneemt stijgt de vleesconsumptie juist sterk. In het wetenschappelijke tijdschrift Science wordt zelfs gesteld dat de wereldvleesconsumptie in de komende 30 jaar nog met zo’n 75-100% zal stijgen. Op het moment zijn alle landen die het meeste Nederlandse vlees importeren nog Europees, maar er is een stijgende lijn te herkennen bij niet-Europese landen.
Het einde van de Nederlandse vleesindustrie zal dus niet snel in zicht komen. Hoewel de vraag in Nederland naar vlees daalt, zijn er genoeg andere landen die leunen op de enorme productie in Nederland. Nu veelal binnen Europa, maar veel andere opkomende economieën op de wereld lusten binnenkort ook graag een stuk vlees geboren op Nederlandse grond.