De afgelopen jaren nam het aantal daklozen flink toe in Nederland. Terwijl er in 2009 17,8 duizend werden geregistreerd, waren dit er in 2018 al 39,3 duizend, blijkt uit de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het gaat hierbij om de leeftijdsgroep van 18- tot 65-jarigen. Deze week maakte het CBS bekend voor het eerst een daling te zien.
Het CBS beschouwt mensen die slapen in de open lucht, in overdekte openbare ruimten (zoals portieken, fietsenstallingen, stations en winkelcentra) of een auto als dakloos. Mensen zonder vaste verblijfplaats die bij bekenden slapen of die opgevangen worden in een maatschappelijke instelling worden ook gedefinieerd als dakloos. Het Internationaal Verdrag Inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR) stelt in artikel 11 dat ‘ieder recht heeft op een behoorlijke levensstandaard. Daarbij inbegrepen toereikende voeding, kleding en huisvesting’. Ondanks de flinke toename van het aantal daklozen zijn de opvangcentra dus genoodzaakt om meer plekken te creëren voor hun bezoekers. Creatieve oplossingen worden er bedacht om iedereen een dak boven het hoofd te bieden.
In de regio
Hélène van Kampen, communicatiemedewerker bij daklozenopvang Perspektief in Delft, is verantwoordelijk voor het regelen van slaapplaatsen voor de daklozen in haar regio. Ook in deze stad is een flinke toename te zien. In 2018 is de opvang van vierentwintig naar zestig bedden gegaan. Elke kamer bevat vier bedden. Vanwege de coronamaatregelen is het niet meer toegestaan om alle vier de bedden te benutten. In elke kamer kunnen nu slechts twee mensen worden opgevangen. Vanwege deze halvering wordt er uitgeweken naar bijvoorbeeld hotelkamers of huisjes op vakantieparken.
Van Kampen begrijpt wel waarom het aantal daklozen in Nederland zo is toegenomen: ‘’De huizenprijs is in Nederland de afgelopen jaren fors gestegen. Hoe graag sommigen het ook willen, een koopwoning is niet voor iedereen weggelegd.’’ De reden dat woningprijzen zo gestegen zijn, komt door de woningcrisis: de vraag naar woningen is enorm, maar het aanbod is schaars. De schaarste betreft overigens niet alleen de koopwoningen, maar ook sociale huurwoningen en huurwoningen in de vrije sector.
Een andere belangrijke reden volgens Van Kampen is het feit dat steeds meer bedrijven alleen maar zzp’ers inhuren. Op die manier hoeft er niet gewerkt te worden met een jaarcontract en kan een werknemer in principe ieder moment ontslagen worden.
Opvallend aan de gegevens van het CBS is dat in 2018 84 procent van de daklozen man was. Een precieze verklaring waarom dit percentage zo hoog is, wordt er niet gegeven. Volgens Sam Thomlinson, strategisch beleidsadviseur bij de Leidse daklozenopvang De Binnenvest, is een logische verklaring dat vrouwen vaker structureel door kennissen uit de omgeving worden opgevangen. Het netwerk van mannen is aanzienlijk kleiner, en dus belanden ze eerder op straat. Bovendien worden vrouwen met kinderen die bijvoorbeeld slachtoffer zijn van huiselijk geweld eerder aan een woning geholpen door instanties dan een alleenstaande man. Dit heeft vooral te maken met het belang van het kind.
Nieuwe ontwikkelingen
Begin april bleek uit de nieuwe cijfers van het CBS dat er na een jarenlange stijging voor het eerst een daling te zien is in het aantal daklozen. Terwijl in 2018 de teller nog op 39 duizend stond, stond deze op 1 januari 2020 op 36 duizend. Over de oorzaak van de daling zijn nog geen gegevens bekend. Op verzoek van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Paul Blokhuis, is er in ieder geval wel 200 miljoen euro vrijgemaakt om programma’s op te zetten die het daklozengetal verder omlaag moeten brengen.