Kort artikel
Fokker: waar een klein land groot in kan zijn
7 maart 2021
Niels Slootweg
Student Geschiedenis, Minor Journalistiek en Nieuwe Media 2020-2021

Op maandag 15 maart 2021 is het precies 25 jaar geleden dat de Nederlandse vliegtuigfabrikant Fokker failliet ging. In de jaren ’20 van de 20e eeuw groeide Fokker uit tot de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld.

Luchtvaartpionier Anthony Fokker op Schiphol (1934). Foto: Nationaal Archief (CC0).

Het is een twijfelachtige mijlpaal, maar wel een waar eigenlijk meer aandacht aan besteed mag worden: 25 jaar geleden kwam er een einde aan Fokker. Omdat de successen van Fokker met name in haar begintijd plaatsvonden, zijn er nog maar weinig mensen die iets weten van de geschiedenis van het bedrijf.

Het bedrijf Fokker ontstond begin 20e eeuw uit de passie voor vliegen van oprichter Anthony Fokker. Het verhaal van Fokker leest volgens luchtvaarthistoricus Jan Janssen ‘als een spannend en veelzijdig jongensboek’. Loet Kuipers, schrijver van het boek “Een eeuw Fokker”, voegt hieraan toe dat Fokker ‘vooral een geniale handelaar en regelaar’ was. Dit komt voor het eerst naar voren tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarbij heel Europa overhoop lag maar Fokker opportunistisch genoeg was om zijn bedrijf flink te laten profiteren van de vraag naar vliegtuigen. Met een uitbreiding naar de Verenigde Staten groeide het bedrijf eind jaren ’20 uit tot de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld. Volgens Kuipers maakte Fokker door zijn succes ‘deel uit van de nationale trots’.

In de jaren ’30 keerde het tij echter en kon Fokker alleen dankzij overheidssteun overeind blijven. Het bedrijf verloor in deze periode ook haar oprichter, luchtvaartpionier Anthony Fokker overleed onverwacht in 1939. Door de achterstand kon het bedrijf zich niet snel genoeg herstellen en bleef het in de Tweede Wereldoorlog grotendeels buiten beeld. Na deze periode kwam het bedrijf nooit meer op het niveau uit de jaren ’20. Technische ontwikkelingen en moderne nieuwe vliegtuigontwerpen zorgden hier en daar voor een opleving, maar de luchtvaart veranderde en Fokker kreeg het steeds moeilijker om de concurrentie bij te houden. ‘Helaas bleek Fokker te klein om zelfstandig voort te bestaan in de steeds complexere luchtvaartindustrie’, aldus Kuipers. In 1996, dit jaar 25 jaar geleden, mondde dit uit in een faillissement.

Wat overblijft is een verhaal over Nederlands ondernemerschap verwikkeld in de geschiedenis van de luchtvaart. Fokker wist in de beginjaren van de luchtvaartindustrie aan terrein te winnen en bracht daarmee het aanzien van Nederland tot nieuwe hoogten. Alleen om die reden al is het belangrijk dat we het over dit bedrijf blijven hebben.

Kijk voor meer informatie over de geschiedenis van Fokker naar onderstaande tijdlijn!

7 maart 2021 |
Niels Slootweg
Student Geschiedenis, Minor Journalistiek en Nieuwe Media 2020-2021