De Olympische klok telt af tot de Zomerspelen in Tokio, Japan. Foto: Fiers / Shutterstock.com
Of de Olympische Spelen in Tokio dit jaar door kunnen gaan, is nog maar de vraag. De Japanners zien het evenement vanwege corona niet meer zitten. Maar de Japanse overheid wil het koste wat kost door laten gaan.
Met de Zomerspelen die dit jaar in Tokio gepland staan, heeft Japan heel wat hooi op zijn vork genomen. De organisatie van een mega-evenement als de Olympische Spelen is al een enorme opgave, maar de coronapandemie bemoeilijkt dit nog eens. De Japanse bevolking ziet de Spelen dan ook niet meer zo zitten: tachtig procent vindt dat ze afgelast moeten worden.
Buitenlands probleem
“Op de een of andere manier zien de Japanners corona als een soort buitenlands probleem”, vertelt Anoma van der Veere, onderzoeker aan het Leiden Asia Centre en momenteel bezig met een onderzoeksproject naar de Olympische en Paralympische Spelen in Tokio. “Het gaat in de Japanse media met betrekking tot corona telkens net wat meer over de buitenlanders. Die worden extra uitgelicht in persconferenties en tv-programma’s.” Dit kan verklaren waarom de Japanse bevolking de Olympische Spelen afkeurt: zo’n wereldevenement waar veel buitenlandse atleten aan deelnemen, is immers problematisch.
“Japanners zien corona als een soort buitenlands probleem”
Anoma van der Veere, onderzoeker aan het Leiden Asia Centre
Ondanks zorgen van het Japanse volk wil de overheid de Spelen niet zomaar opgeven. “De nieuwe premier van Japan, Yoshihide Suga, is met dezelfde agenda aan de macht gekomen als zijn voorganger Abe. Suga kopieert Abes beleid. Hieronder vallen ook de Olympische Spelen, het paradepaardje van Abe”, vertelt Van der Veere. “In de jaren ’90 had Japan het economisch zwaar. Abe wilde de Spelen om aan de wereld te laten zien: we zijn weer terug.”
Maar er speelt nog iets. In 2022 vinden de Winterspelen plaats in Beijing. Als de Zomerspelen in Tokio dit jaar niet doorgaan, dan betekent dat voor Japan dat het heeft ‘verloren’ van China. “Japan heeft altijd die competitie gehad met China. Hoewel de relaties onder Abe wat verbeterden, was hij nog steeds rechts-conservatief, net zoals Suga nu”, legt de onderzoeker uit. “En rechts-conservatieven in Japan hebben het niet zo op China: als ze er iets uit kunnen slaan wat anti-China is, dan doen ze dat heel graag.”
Seksistische blunder
Een blunder van de voorzitter van het Japans Olympisch Comité (JOC) riep nog meer weerzin op tegen de Spelen onder de Japanse bevolking. Yoshiro Mori, de inmiddels ex-voorzitter van de Japanse Spelen, maakte seksistische opmerkingen en zei onder andere dat vrouwen ‘te veel en te lang praten’. Het werd een groot schandaal. Van der Veere: “Vanuit Japan zelf ontving Mori gigantisch veel kritiek, ook van vrouwen. Je zag in het Japanse Lagerhuis dat vrouwen van de oppositie uit protest in wit gekleed binnenkwamen.” Daarnaast was het onderwerp trending op sociale media. “Er was een enorme tegenbeweging.”
Uiteindelijk bood Mori vanwege alle ophef zijn excuses aan en stapte op. “Ik denk ook dat andere landen intern heel veel kritiek hebben geleverd”, aldus Van der Veere. “Zeker landen die diversiteit heel hoog op de agenda hebben, zoals Nederland.” Om de blunder van Mori zo snel mogelijk naar de achtergrond te laten verdwijnen, stelde het JOC Seiko Hashimoto aan als Mori’s opvolgster. Zij was voorheen de Japanse minister van Vrouwenemancipatie en Gendergelijkheid.
Mori's sexist remarks highlight slow progress in narrowing Japan gender gap https://t.co/aJB0MHasvk
— The Japan Times (@japantimes) February 10, 2021
Stekker eruit
Dat de Japanse overheid de Spelen ondanks kritiek en weerstand niet op wil geven, heeft ook te maken met economische redenen. Hoewel de Olympische Spelen helemaal niet zo lucratief zijn, is het voor Japan nadelig om de Spelen zelf stop te zetten. “Hoe gek het ook klinkt: de Spelen zijn verzekerd. Als Japan nu zelf de knoop doorhakt, wordt het land aansprakelijk gesteld voor best een groot bedrag”, aldus Van der Veere. “Maar als het IOC besluit om de stekker eruit te trekken, is dit niet het geval.”
“Het IOC wil besluiten zo ver mogelijk naar achteren schuiven”
Jurryt van de Vooren, sporthistoricus
Dat zal het Internationaal Olympisch Comité (IOC) echter zeker niet doen, denkt sporthistoricus Jurryt van de Vooren. “Het IOC probeert besluiten zo ver mogelijk naar achteren te schuiven. Dit soort non-decision making is een alledaagse praktijk voor hen”, meent hij. “Het IOC wil zich als ‘apolitiek’ en ‘neutraal’ presenteren. Maar dat is het helemaal niet. Het is juist een heel politieke keuze om er geen politiek onderwerp van te maken. Dit zien we zowel nu als ook bij eerdere Spelen.”
Ondanks alle controverse gelooft de sporthistoricus dat de Olympische Spelen in Japan dit jaar door zullen gaan. “Zonder publiek, maar met openings- en sluitingsceremonie. Ik denk dat de atleten wel moeten kunnen bewijzen dat ze geen corona hebben, door middel van tests.” Onderzoeker Van der Veere is minder zeker of de Spelen door zullen gaan. “De Japanse overheid zal haar uiterste best doen, maar de tijdlijn die ze nu hebben is erg kort. Het land heeft tot hooguit mei om een besluit te nemen en er zijn nog veel infrastructurele uitdagingen. Uiteindelijk zullen we in de lente zien of de Spelen wel of niet doorgaan.”