Na de bevrijding van Korea als een kolonie van Japan is er altijd frictie gebleven tussen de twee. Het seksueel misbruik van Koreaanse meisjes en vrouwen door het Japanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog is al decennialang een groot strijdpunt. Maar waarom lukt het de landen toch niet om volledig te verzoenen?
“Onze overheid staat altijd klaar om aan tafel te gaan zitten met de Japanse overheid”, zei Zuid-Koreaanse president Moon in zijn speech vandaag, de 102ste herdenkingsdag van de 1 Maart Beweging, die Korea een onafhankelijk land maakte van zijn kolonisator. Japan en Zuid-Korea zitten al decennia aan tafel met elkaar om een eind te maken aan het gevecht over de troostmeisjes van de Tweede Wereldoorlog, maar lijken onmogelijk tot een overeenkomst te kunnen komen.
Troostmeisjes waren meisjes die op jonge leeftijd (de jongste gedocumenteerd was 11) uit verscheidene landen werden meegevoerd naar het strijdveld om daar als seksslavinnen gebruikt te worden, in de hoop dat de Japanse soldaten de dames uit hun eigen volk niet zouden verkrachten. Deze gesystematiseerde vorm van gedwongen prostitutie begon met de tweede Chinees-Japanse oorlog in 1937 en duurde tot aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Sindsdien wordt de Japanse overheid bedolven onder de eisen tot compensatie en verontschuldiging. Vooral in Zuid-Korea, waar een groot deel van de troostmeisjes vandaan kwamen, was er veel ophef. In de tijdlijn hieronder kan je de belangrijkste gebeurtenissen in de politieke strijd over de troostmeisjes vinden.
Japans verontschuldiging
Over de jaren heen zijn meerdere malen verontschuldigingen gemaakt, door zowel de Japanse keizers als de premiers. Tot nu toe zijn deze nooit volledig geaccepteerd door de voormalige troostmeisjes noch de Zuid-Koreaanse overheid. In 2015 tekenden Japan en Zuid-Korea een overeenkomst die een einde had moeten maken aan de discussie. In de overeenkomst stond dat Japan een fonds zou opstellen voor de troostmeisjes en bevatte de ‘oprechte excuses’ van Japanse premier Abe. Toch werd ook deze overeenkomst twee jaar later ingetrokken toen de nieuwe Zuid-Koreaanse president Moon verkozen werd. De Japanse beloftes zouden ‘gebrekkig’ zijn geweest.
Hong Gil-Sun, een medewerker van de ‘Raad voor Justitie en Herdenking voor de kwesties van militaire seksuele slavernij door Japan’ schreef mee aan een lijst met eisen waar de Japanse overheid aan moest voldoen. “Wat wij willen is gerechtigheid voor de vrouwen die hebben geleid door de bruutheid van Japan. Die zijn oud, en niet geïnteresseerd in geldzaken. Wat zij willen is zorgen dat er nooit meer zoiets verschrikkelijks gebeurt. En dat begint bij het erkennen van je fouten”, zegt Hong.
Wat precies van de verontschuldiging verwacht wordt is een jarenlange discussie op zichzelf. In een debat uit 1996 praten politiek activist Sin Sug-ok met rechtse critici Susumu Nishibe en Yoshinori Kobayashi over waarom de Japanse verontschuldigingen uit de Kono Verklaring van 1993 en Hashimoto’s excuses in 1996 de maand ervoor niet voldoende waren. “Een verontschuldiging is alleen betekenisvol als de ontvanger overtuigd is van de oprechtheid. Je kan niet zeggen ‘ik heb mijn excuses al aangeboden’ en verwachten dat de ander die accepteert”, zegt Sin onder andere. Susumu en Nishibe reageren daarop dat het verschil tussen de culturen van de twee landen zorgt voor misverstanden, omdat Zuid-Koreanen veel uitbundiger zijn met het tonen van hun emoties. Ook zeggen ze dat nooit iedereen tevreden zal zijn met de verontschuldiging van Japan.
Opnieuw verzoenen
Vorige maand kwam het probleem weer aan het licht toen de Zuid-Koreaanse rechtbank oordeelde dat de troostmeisjes gecompenseerd moesten worden. Japan weigerde mee te werken aan de beslissing, omdat er al compensatie heeft plaatsgevonden. Dit zorgt weer voor verhoogde spanningen tussen Japan en Zuid-Korea bovenop een hoop andere onopgeloste zaken tussen de twee.
Naoko Kumagai, professor Internationale Relaties aan de Internationale Universiteit van Japan, schrijft in haar artikel hoe ze denkt dat de twee landen het probleem kunnen oplossen door meer empathie voor elkaar te tonen; Japan moet de onzichtbare schade erkennen die Korea heeft geleden van 35 jaar door Japan gedomineerd te worden. Zuid-Korea moet begrijpen dat voor veel Japanners de Japanse verontschuldigingen en eerdere compensaties representeren hoe het grotere deel van de Japanse maatschappij zich voelt. Hopelijk kunnen ze dan samenwerken om hun wederzijdse zorgen samen aan te pakken, zoals China en Noord-Korea.