Het jaar 2020 was een bijzonder jaar voor bosbranden. Niet alleen het aantal bosbranden maar ook de hectare grond die in de as werden gelegd en het aantal dieren wat overleed aan bosbranden braken records. Deze natuurbranden wereldwijd brengen grote gevolgen voor het herstel van ecosystemen. Hoe komt het dat er zoveel bosbranden waren in 2020? En wat brengt dat voor gevolgen met zich mee?
Een groot deel van de bosbranden is te danken aan de ontbossing die plaatsvind in gebieden zoals de Amazone, Pantanal en Cerrados in Brazilië. Ontbossing gebeurt door boeren of grote organisaties die het regenwoud kappen en daarvoor in de plaats hun eigen vee laten grazen of op dat gebied nieuwe plantages aanleggen. Het in brand steken van bos is een van de meest voorkomende manieren om land te ontbossen. Minder bos zorgt op zijn beurt weer voor een hoger risico op natuurbranden. Bomen houden water en zuurstof vast, minder bomen maakt de omgeving droger en vatbaarder voor brand bij extreme hitte.
Naast ontbossing speelt klimaatverandering een grote rol. Hoe warmer en droger het weer is, hoe meer kans er is op het ontstaan van een natuurbrand. De afgelopen jaren is het door klimaatverandering warmer en droger geworden. Hittegolven komen bij overal vaker voor en worden ook heter volgens het KNMI (Bron: https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/droger-en-natter-hoe-kan-dat). Door de stijgende temperaturen komt er meer en meer brandstof beschikbaar en wordt het bosbrandseizoen langer. Hieronder is op een foto te zien hoe die verandering er in Nederland uitziet (Bron: https://nos.nl/op3/artikel/2242264-satellietbeelden-zo-ziet-een-kurkdroog-nederland-er-van-boven-uit.html). Op de linkerhelft van de foto zijn de Vinkeveense plassen te zien in juli 2017. Op de rechterhelft van de foto zijn dezelfde Vinkeveense plassen te zien in Juli 2018. Op deze foto’s is duidelijk te zien dat er nauwelijks neerslag is gevallen in juli 2018 waardoor het landschap is verdroogd.
En die verdroging heeft in 2020 dus geleid tot de grootste Nederlandse bosbrand tot nu toe gemeten (Bron: https://www.ad.nl/binnenland/grootste-nederlandse-natuurbrand-ooit-onder-controle-nablussen-kan-nog-weken-duren~a13e5349/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F). De bosbrand vond plaats in de Deurnsche Peel. Maar niet alleen in Nederland was er sprake van recordnatuurbranden. In Californië, Australië en Zuid-Amerika braken branden uit die de wereld versteld deden staan.
In Californië heeft een van de bosbranden een omvang bereikt van 405.000 hectare en is daarmee tot de eerste ‘gigabrand’ in de Amerikaanse staat vernoemd. Die gigabrand was op dat moment niet de enige brandhaard in het gebied. Er woedden op dat moment nog enkele tientallen andere branden.
In Australië kregen de bosbranden vooral aandacht in de rest van de wereld door de verschrikkelijke beelden van dieren in nood die al snel over het internet werden verspreid. Volgens het Wereld Natuur Fonds zijn er 1,25 miljard dieren omgekomen bij de bosbranden die maandenlang door het land woedden (Bron: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/01/07/bosbranden-in-australie-in-cijfers-al-10-miljoen-hectare-opgebr/). Er zijn daarnaast ook 26 mensen om het leven gekomen.
Op de interactieve kaart hieronder staan een aantal bosbranden in chronologische volgorde binnen het jaar 2020 afgebeeld.
De bosbranden hebben afgezien van de schade die ze aanrichten en slachtoffers die ze eisen nog meer gevolgen voor het leven op aarde. De rook die vrijkomt bij een bosbrand kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen tot op grote afstanden vanaf de brandhaard. Het as en de giftige stoffen die vrijkomen bij een natuurbrand kunnen bijvoorbeeld in het water terechtkomen waar zowel mensen en dieren afhankelijk van zijn voor hun levensonderhoud. In heuvelachtige gebieden kan als gevolg van bosbranden ook een groter risico ontstaan op aardverschuivingen. Normaal gesproken houden de wortels van bomen planten de aarde op zijn plek, maar doordat deze bij een bosbrand verbranden, houden ze de bodem niet meer vast en gaan deze schuiven.
De cyclus van bosbranden en klimaatverandering is er een die zichzelf in stand houdt. Hoe minder bomen, hoe meer CO2 blijft hangen in de lucht en hoe warmer het wordt op aarde. Hoe warmer het wordt op aarde, hoe groter het risico op bosbranden. En des te belangrijker is het dus dat we zuinig zijn op onze grote bosgebieden. De Amazone worden niet voor niets ‘de longen van de aarde’ genoemd.