Tijdlijn
9/11: een oneindige nasleep
1 maart 2021
Lisa Pieters
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media medio 2020/2021
Rook rondom het World Trade Center. Foto: 9/11 Photos (CC BY 2.0).

In september zal de aanslag op de Twin Towers in de Verenigde Staten voor de twintigste keer herdacht worden. Maar wat heeft deze aanslag met de Verenigde Staten gedaan? Wat zijn de gevolgen geweest? “20 jaar geleden is het karakter van terrorisme door 9/11 veranderd”. 

Hoewel de aanslag op 9 september 2021 bijna 20 jaar geleden is, weet iedereen het moment nog. “Ik was op de faculteit Sociale Wetenschappen aan het werk, toen een collega mij belde dat er net een vliegtuig in het World Trade Center was gevlogen” vertelt Arjen Boin, expert in crisismanagement aan de Universiteit Leiden. Omdat er jaren hiervoor een ramp was geweest in de Bijlmer, dacht hij eerst dat het om Amsterdam ging.

Het was heel onwerkelijk, vertelt hij, en iedereen zat aan de tv gekluisterd. “Wat ik mij nog goed herinner, is dat het tweede vliegtuig live op CNN door het tweede gebouw vloog. Op dat moment liep een collega langs en zei ‘wat een slechte film’”. De aanslag kostte drieduizend mensen, afkomstig uit 87 landen, het leven. 

Angst en wraak

Het gevoel heerste meteen dat er een oorlog was uitgebroken. Iedereen voelde angst en boosheid. Niemand wist wanneer er nog een aanval zou plaatsvinden. “Het stopte de wereld” vertelt Boin.

“Het feit dat een vliegtuig, die het Congresgebouw zou zijn ingevlogen, was neergehaald, liet iedereen realiseren dat dit veel erger had kunnen zijn”, aldus Andrew Gawthorpe, Amerika-specialist aan de Universiteit Leiden. Hiermee doelt hij op het vierde vliegtuig dat neerstortte in de buurt van Shanksville.

Kort na de aanslag gaf president Bush de beroemde speech bij Ground Zero. De reactie van de president duurde al langer dan verwacht. Hij was namelijk eerst in veiligheid gebracht. In deze speech gaf hij aan dat er actie zou komen. Kort daarna verklaarde President Bush de oorlog met terrorisme. De ‘War on Terror’ begon.

Het idee dat er vliegtuigen waren gebruikt, vond men beangstigend. Boin: “Men vloog in die tijd al veel en zeker in Amerika”. Het idee dat de wapens iets waren waar elke burger toegang tot had, maakte de angst voor terrorisme groter. 

Verenigde Staten na 9/11

Na de aanslag is er veel veranderd in de Verenigde Staten. Gawthorpe: “Angst voor terrorisme werd zo belangrijk onder het publiek, dat dit werd vertaald naar het buitenlands beleid”. De Patriot Act kwam tot stand, waarbij veiligheid voorop stond. “De Verenigde Staten is sindsdien in een permanente staat van oorlog in het binnen- en buitenland”, aldus Gawthorpe. Ook zorgde de Authorization on the Use of Military Force (AUMF) ervoor dat de Verenigde Staten meer rechten had om terrorisme wereldwijd aan te vechten. 

Een andere verandering was het anti-islam beleid. Boin: “Er was weerstand tegen alles wat met de Islam te maken had”. Dit heerste sterk onder het volk. Maar het had ook een andere kant, vertelt Gawthorpe: “De dreiging van terrorisme werd gebruikt om het publieke debat tegen te gaan. Wie tegen militaire missies was om terrorisme aan te vechten, werd meteen bestempeld als niet nationalistisch”. Hierdoor werd het lastig een rationeel debat te voeren over beleidskeuzes, zoals veiligheid. 

Het is lastig om te bedenken of 9/11 ook positieve effecten heeft gehad op de Verenigde Staten. Toch denkt Boin dat er wel iets over te zeggen valt: “Het aantal kapingen is drastisch naar beneden gegaan. Het vliegen is veel veiliger geworden”.

De Verenigde Staten is veel meer een fort geworden, vertelt Boin. Men heeft leren leven met de beperkende maatregelen als gevolg van 9/11.

Volgens Gawthorpe is het effect van 9/11 voor iedereen anders. Iedereen herinnert het zich als een schokkende tragedie. “Sommigen hebben kritiek op het effect van 9/11 op het publieke debat en beleid, anderen zijn zo boos dat ze leven met de maatregelen omdat ze willen terugvechten”, aldus Gawthorpe. 

Hoe nu verder?

20 jaar later is de tragedie van 9/11 nog steeds aanwezig. Boin: “Sinds 9/11 is het karakter van terrorisme veranderd, omdat ze het symbool van kapitalisme zijn ingevlogen”. Terrorisme is meer een spektakel geworden, vertelt Boin. Het gaat om de publiciteit die de terroristen er mee krijgen.

Terrorisme is ook lastig te voorkomen, omdat terroristen steeds met iets nieuws komen. “Het is een soort wapenwedloop”, aldus Boin. Het staat in de Verenigde Staten al heel lang op de politieke agenda. Hier zal ook niet snel verandering in komen. 

9//11 Memorial. Foto: Pedrik (CC BY 2.0).

1 maart 2021 |
Lisa Pieters
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media medio 2020/2021