Er wonen ongeveer 27 duizend mensen in Nederlandse asielzoekerscentra die wachten op hun procedure. Dit verschilt van oorlogslanden zoals Syrië tot Duitsland en Joegoslavië. Hoe kan dat?

In totaal wonen er 27.370 mensen in asielzoekerscentra verspreid over Nederland. Deze groep bestaat uit 101 verschillende nationaliteiten met grote verschillen in aantallen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) publiceert per jaar cijfers over de bezetting van de Nederlandse asielzoekerscentra. Maar als wij kijken naar de bezetting van AZC’s in december 2019 zijn er vragen over de herkomst van asielzoekers die op dit moment in Nederland zijn.

Wij kunnen de data van het COA opdelen in drie grote groepen. De allereerste groep zijn mensen uit een niet-veilig land van herkomst. Deze mensen zijn naar Nederland gekomen om vervolging en oorlog te ontkomen. Dit is ook te zien in de data; de grootste groep komt uit Syrië en Iran, opgevolgd door een groep landen waar oorlog woed. Ook staan er een aantal landen tussen waar niet veel oorlog voorkomt, maar waar de Rijksoverheid wel een aangepast reisadvies voor heeft, zoals Turkije en Rusland. Het grootste aantal asielzoekers, 25.310 mensen, komt uit deze gebieden.

De volgende lijst zijn de mensen uit een veilig land van herkomst. De rijksoverheid onderhoudt een lijst van veilige landen van herkomst; dit zijn landen waar er geen sprake is van vervolging op basis van geloof en ras, foltering en onmenselijke behandeling. Deze lijst is al een stuk kleiner met 1550 mensen. Dit is 5,6% van de mensen in de asielzoekerscentra.

Deze groep asielzoekers zitten op het moment in AZC’s, maar worden vrij snel uitgeprocedeerd. Hierna stuurt de overheid deze mensen weer terug naar het land van herkomst, tenzij er uitzonderingen zijn. De grootste groep ‘veiligelanders’ komt uit Marokko, maar dit komt vooral omdat Marokko deze asielzoekers niet terug wilt nemen. Ook Algerije werkt niet mee met het terugnemen van Algerijnse asielzoekers.
Een paar opmerkelijke landen in deze lijst zijn ons buurland Duitsland en mensen uit de Verenigde Staten, twee landen die Nederland als veilig land ziet.

Dan blijven er nog vier landen met 530 mensen over die een bijzonder verhaal vertellen.

Deze vier landen van afkomst brengen elk wat vraagtekens op. Allereerst een van de meest opmerkelijke landen in deze lijst, ons eigen land. Er zitten twintig mensen in Nederlandse asielzoekerscentra die uit Nederland komen. Ook zijn er twee landen op deze lijst die niet meer bestaan; Joegoslavië viel uit elkaar in 2003 en de Sovjet-Unie al in 1991. Deze twee voormalige landen zorgen voor negentig mensen. Om de lijst af te sluiten met een grote groep van onbekende landen van herkomst. Hoe kan het dat er mensen uit Nederland, uit landen die niet meer bestaan of mensen met een onbekende herkomst in Nederlandse AZC’s zitten?

Allereerst de groep uit Nederland en daarmee ook uit andere landen in Europa, zoals Duitsland. Volgens het COA bedraagt dit kinderen die zijn geboren in AZC’s. De ouders zijn naar Nederland toe gekomen en zijn onderweg (zoals in Duitsland) of in Nederland bevallen van een kind. Vanwege internationale regels krijgt een kind dan het paspoort van het land waarin hij/zij geboren is. Hierdoor zijn de aantallen ook nog relatief laag.
De mensen uit niet-bestaande landen zijn onder deze noemer geregistreerd omdat zij alleen in het bezit waren van een identiteitsbewijs of papieren van dit land. Deze mensen zijn dus in Nederland aangekomen met een paspoort van de Sovjet-Unie of Joegoslavië en hebben in de tijd tussen de val van deze landen en nu geen nieuw identiteitsbewijs kunnen bemachtigen.
Het IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, bepaald de grote hoeveelheid mensen uit onbekend gebied. Het COA geeft wel een verklaring voor deze grote groep onbekenden. Dit zou voornamelijk gaan om mensen uit Palestina. Deze mensen zijn door de IND als staatloos gekenmerkt en krijgen daarom geen nationaliteit aangeschreven.