We zijn het land van de Vegetarische Slager, de eindeloze windmolenparken in zee en het Lowlands festival dat als eerste festival ter wereld een zonnepanelenpark bouwt. Menig Nederlander roept regelmatig rond dat hij of zij zogenoemde vliegschaamte heeft en de groep Hollanders die zich om milieuredenen flexitariër is gaan noemen groeit jaarlijks. Is het resultaat van al deze duurzaamheidsgrootspraak ook terug te zien in de cijfers, of doen we anders dan we zeggen?
Om daarachter te komen is het handig om te kijken naar de jaarlijkse uitstoot van broeikasgas. Daar zijn namelijk een hoop cijfers over bekend en de hoeveelheid broeikasgas die je als land uitstoot is een mooie meetlat als je wilt weten hoe vervuilend je bent.
Als het natuurlijke broeikaseffect er niet zou zijn, dan zou de huidige wereldgemiddelde temperatuur ongeveer 33 graden lager liggen dan de 15 graden Celsius die we nu kennen. Maar langzamerhand begint het vasthouden van warmte ook een vervelende eigenschap van broeikasgassen te worden. Door deze eigenschap dragen de gassen bij aan het onnatuurlijke broeikaseffect, en dus de ongewenste opwarming van de aarde.
Met zijn allen stoten we in Nederland jaarlijks heel wat broeikasgas uit. De laatste gegevens die daarover bij Eurostat bekend zijn komen uit 2017. Toen zorgden we met zijn allen voor een uitstoot van maar liefst 18.927,23 duizend ton broeikasgas. Daarin zijn alle sectoren meegenomen, evenals de indirecte CO2 uitstoot en internationale luchtvaart. LULCF (Land use, land use change and forestry) valt hier niet onder.
Het bekendste broeikasgas is koolstofdioxide (CO2), maar ook waterdamp, methaan, distikstofmonoxide (lachgas) en ozon dragen bij aan het broeikaseffect. Doordat wij als mens een veel van deze gassen uitstoten, zijn wetenschappers het erover eens dat de mens grotendeels verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde.
Het broeikaseffect en de opwarming van de aarde hebben grote gevolgen voor de wereld. Zo stijgt door het smelten van het zee-ijs de zeespiegel. Onderzoekers verwachten dat de zeespiegel rond het jaar 2100, 25 tot 80 centimeter zal zijn gestegen. Ook het permafrost ontdooit langzaam, wat in de toekomst zal leiden tot het vrijkomen van een ongekende hoeveelheid aan broeikasgassen.
In Nederland zullen we veel van die gevolgen terugzien. Het weer zal extremer worden, wat betekent dat we meer hittegolven en zwaardere buien zullen kennen. De natuur in Nederland zal veranderen, waardoor dieren als de eikenprocessierups zich meer thuis zullen voelen in Nederland. En misschien wel het belangrijkst: door de stijgende zeespiegel komen onze dijken in gevaar, wat er uiteindelijk toe kan leiden dat delen van Nederland onder water zullen staan.
Als je naar de absolute getallen kijkt, doet Nederland het niet spetterend. Van het totaal van 397.764,76 duizend ton dat de Europese Unie in totaal aan broeikasgassen uitstootte in 2017, kwam 4,8 procent uit Nederland. Dat klinkt alsof het wel meevalt, maar aan de 5.118.051.000 mensen die in 2017 in Europa leefden, droegen wij maar 3,3% bij.
Ten opzichte van de rest van Europa doen we het, als je kijkt naar hoeveel broeikasgas wij per inwoner uitstoten, ronduit matig. Van de 32 landen waarvan gegevens bekend zijn bij Eurostat, staan we op de 24e plaats. Op onderstaande interactieve kaart kun je precies zien hoe alle landen het doen ten opzichte van elkaar. Hoe groener, hoe beter.
Verder zorgde een gemiddelde Europeaan voor een uitstoot van 777,14 kg broeikasgas in het jaar 2017. Een gemiddelde Nederlander was goed voor een uitstoot van 1110,69 kg. De gemiddelde Nederlander stootte dus 42,9% meer uit dan de gemiddelde Europeaan, wederom een getal waar je als oer-Hollandse flexitariër niet blij van wordt.
Kijken naar de hoeveelheid uitgestoten broeikasgas ten opzichte van het aantal inwoners per land is misschien niet de eerlijkste manier om landen met elkaar te vergelijken. Het kan beargumenteerd worden dat het beter is om de uitstoot te vergelijken met het bruto binnenlands product (BBP). Het BBP zegt namelijk iets over de totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde finale goederen en diensten.
Het BBP meet simpeler gezegd de economische activiteit in een land. Van een land met een grote economische activiteit zou je verwachten dat er meer broeikasgassen worden uitgestoten, omdat er meer ‘gebeurt’ in zo’n land. Er wordt meer geld verdiend in het land, wat vaak gelijk staat aan bijvoorbeeld een hogere export of meer toerisme. Om te kijken of deze vergelijking gunstiger uitvalt voor Nederland, is er op de interactieve kaart hieronder weergegeven hoeveel kilogram aan broeikasgas landen uit de Europese Unie in 2017 uitstootten per duizend euro aan BBP.
Uit de gegevens die op de kaart zijn weergegeven, valt af te leiden dat Nederland hier een elfde plaats krijgt toegewezen. Dat is een behoorlijke sprong omhoog vergeleken met de eerder besproken 24e plek, maar nog steeds niet iets waar we trots op mogen zijn. Per duizend euro die in 2017 aan BBP is binnengesleept, stootten we 27,3 kg aan broeikasgassen uit. Met een BBP per capita in 2017 van €40.730,-, zorgt dit dus in totaal voor die enorme uitstoot van 18927,23 duizend ton broeikasgas. Een getal om U tegen te zeggen.
Als er wordt gekeken naar uitstoot in verhouding tot BBP in plaats van inwoner, zijn we een middenmoter in de Europese Unie. We doen het als Nederland dus écht nog niet zo goed als het gaat over duurzaamheid en daar moeten we écht iets aan veranderen. Wij zijn namelijk naar alle waarschijnlijkheid het eerste volk in Europa dat natte voeten krijgt door de gevolgen van de opwarming van de aarde.
Als individu bepaal je niet over alle broeikasgassen die we als Nederland uitstoten. Fabrieken kun je niet zomaar eigenhandig uitzetten en je kunt ook niet alle autobanden lek gaan prikken. Maar dat betekent niet dat je geen steentje bij kunt dragen aan een betere wereld. Begin bij jezelf en douche eens wat korter, eet minder vlees, ga weer eens wat dichter bij huis op vakantie en pak de fiets in plaats van de auto. Op internet zijn honderden tips te vinden over hoe je duurzamer door het leven kunt gaan, bijvoorbeeld in de grote klimaatgids van De Correspondent.
Alle kleine beetjes helpen, zowel voor van een betere wereld als om Nederland van die gênante 24e plaats af te krijgen. En als kers op de kaart valt die grootspraak dan ook wat beter op zijn plek.