Europees succes of Europese hypocrisie? De zwarte lijst van belastingparadijzen
20 februari 2020
Lindy Blommestein
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media
Bundesarchiv, B 145 Bild-F088724-0006 / Faßbender, Julia / CC-BY-SA 3.0

De Europese lijst van belastingparadijzen is volgens de EU een grandioos succes. Sinds de introductie van de lijst zouden al meerdere landen schadelijk belastingbeleid hebben afgeschaft. Toch klinkt kritiek: “Vijf EU-lidstaten zouden op de zwarte lijst staan als de EU haar eigen criteria ook zou toepassen op lidstaten.”

De Europese Unie heeft haar zwarte lijst van belastingparadijzen vernieuwd. Er zijn vier landen toegevoegd die in 2019 nog niet op de lijst stonden: de Kaaiman Eilanden, Panama, Palau en de Seychellen. Van deze landen zijn er wel twee terugkomers, Panama en Palau. Zij stonden in 2017 ook al op de lijst, maar waren er vanaf gehaald omdat ze destijds voldeden aan de normen van de EU.

Op de zwarte lijst van belastingparadijzen staan landen die niet voldoen aan de normen voor goed fiscaal bestuur. De Europese Commissie bepaalt op basis van een aantal criteria of landen op de zwarte lijst horen. Zo moet een land fiscaal transparant zijn, maar staan ook de kwaliteit van het bestuur en de reële economische activiteit centraal.

Deze door de EU benoemde belastingparadijzen krijgen vervolgens een brief waarin staat waarom ze op de lijst staan en wat ze moeten doen om van de lijst af te komen. De EU houdt vanaf dat moment toezicht om te zien of de landen op de zwarte lijst hun bestuur veranderd hadden. Zo niet, dan komen ze opnieuw op de lijst.

‘Europees succes’

Na de eerste grote herziening bracht de Europese Commissie een persbericht uit, waarin wordt uitgeled waarom de lijst volgens de EU een groot succes is. De commissaris voor Economische en Financiële Zaken, Belastingen en Douane, Pierre Moscovici zegt: “De EU-lijst van belastingparadijzen is een echt Europees succes. Hij heeft een overdonderend effect op fiscale transparantie en billijkheid wereldwijd.”

Volgens de EU zouden veel landen door de lijst bepaalde schadelijke belastingregelingen hebben afgeschaft, waardoor belastingheffing eerlijker verloopt. Naar aanleiding van de veranderingen die de belastingparadijzen doorvoeren, worden de landen van de lijst afgehaald. De lijst wordt daarom steeds vernieuwd.

De eerste volledige herziening van de lijst vond plaats op 12 maart 2019. In onderstaande kaart kun je de evolutie van de lijst zien sinds de introductie in 2017.

Forse kritiek

Oxfam Novib levert echter forse kritiek op de lijst. De ngo zet zich in voor ontwikkelingssamenwerking en is het niet eens met de manier waarop de lijst wordt opgesteld. “Het proces rond de Europese lijst van belastingparadijzen duwt landen richting bepaalde hervormingen”, meldt belastingexpert Johan Langerock in een persbericht van Oxfam Novib. “Goed nieuws, maar het probleem is namelijk dat het proces zo ook notoire belastingparadijzen gaat legitimeren na enkele minimale hervormingen.” Zo is Bermuda door de EU op de lijst gezet, maar er vervolgens na heel weinig veranderingen weer vanaf gehaald, vindt Oxfam Novib.

Daarnaast benadrukt Oxfam Novib dat EU landen zélf op de lijst zouden horen, als je de criteria van de EU volgt. Een Oxfam Novib rapport toont aan dat Cyprus, Ierland, Luxemburg, Malta en Nederland dezelfde mate van oneerlijke belastingheffing doorvoeren. Langerock uit specifiek kritiek naar Nederland: “Nederland speelt een uitzonderlijk schadelijke rol als belastingparadijs voor multinationals. Recent werd nog berekend dat landen wereldwijd, inclusief ontwikkelingslanden, naar schatting jaarlijks 22 miljard euro mislopen door de Nederlandse belastingregels.” 

Belastingparadijzen zijn schadelijk voor ontwikkelingslanden, die door belasting ontduiking veel geld mislopen. Geld dat volgens Oxfam Novib ingezet had kunnen worden voor de ontwikkeling van het land.

20 februari 2020 |
Lindy Blommestein
Student minor Journalistiek en Nieuwe Media